Bomen zijn nog belangrijker tegen klimaatverandering dan gedacht

Bomen zijn een nog betere oplossing voor het klimaatprobleem dan eerder gedacht. Het is bekend dat bomen koolstofdioxide vasthouden, maar nu blijken ook microben die in de boomschors huizen een flinke bijdrage te leveren aan de opname van methaan.

Dat concludeert een recent gepubliceerd onderzoek in het wetenschappelijke tijdschrift Nature.

Methaan (CH4) is een krachtig broeikasgas en na koolstofdioxide (CO2) de belangrijkste veroorzaker van de opwarming van de aarde. Lachgas (N20) is de derde grootste boosdoener.

Volgens het onderzoek zuigen bomen met behulp van de microben evenveel, zo niet meer, methaan op dan de bodem. Tot nu toe was de bodem het enige bekende natuurlijke reservoir voor methaan, naast de atmosfeer zelf. In het Engels worden dit ‘sinks’ genoemd.

Bomen zijn in hun bijdrage aan het tegengaan van klimaatverandering 'ondergewaardeerd' geweest, volgens Vincent Gauci, hoogleraar aan de Universiteit van Birmingham en hoofdauteur van het onderzoek. "Dit is een nieuwe natuurlijke klimaatoplossing", zegt hij tegen Business Insider.

Zowel natuurlijke als door de mens veroorzaakte methaanemissies nemen toe, bij bijvoorbeeld draslanden, koeien, vuilstortplaatsen en de verbranding van fossiele brandstoffen. Volgens de Universiteit van Wageningen is methaan als broeikasgas 34 keer sterker dan koolstofdioxide en heeft het een aandeel van 20 procent in het broeikaseffect.

Het terugdringen van methaan door het op natuurlijke wijze uit de atmosfeer te halen, zien klimaatwetenschappers als een van de snelste manieren om de opwarming van de aarde af te remmen.

'Terugdringen methaan kan niet zonder bomen planten en voorkomen ontbossing'

In 2030 moet de gezamenlijke methaanuitstoot met 30 procent zijn teruggebracht ten opzichte van 2020, zo is afgesproken in de Global Methane Pledge die in 2021 door 111 landen is ondertekend tijdens klimaattop COP26.

"Onze resultaten suggereren dat het planten van meer bomen en het verminderen van ontbossing belangrijke onderdelen moeten zijn van elke aanpak om dit doel te bereiken", zegt Gauci.

Het vermogen van bomen om CO2 op te nemen en zuurstof naar buiten te pompen, wordt goed begrepen. Maar hun relatie met methaan is complexer.

Gauci zegt verrast te zijn door de bevindingen die tien jaar lang zijn verzameld door zijn team van internationale onderzoekers. Zij hebben methaan van bomen gemeten in landen als Brazilië, Peru, Panama, het Verenigd Koninkrijk en Zweden.

Bij onderzoek uit 2017 kwam nog naar voren dat bomen in de uiterwaarden van de Amazone meer methaan loslieten dan ze absorbeerden. Maar het tegenovergestelde bleek toen onderzoekers meer gegevens verzamelden in hoger gelegen gebieden, zoals tropische, gematigde en boreale bossen.

"We dachten dat als methaan wordt losgelaten in drassige gebieden, er misschien ook sprake zou zijn van kleinere hoeveelheden uitstoot in hoger gelegen bossen", zegt Gauci. Maar uit het onderzoek blijkt dat niet alleen de locatie van de boom van belang is, maar ook waar de meting in de boom wordt verricht.

Hogere delen van de stam nemen meer methaan op

"Wat we zagen is dat bomen in de eerste meter onderaan de stam een klein beetje methaan uitstoten, maar dat dit verandert als je hoger in de stam gaat meten. We hebben 2, 5 en 11 meter vanaf de bodem gemeten", aldus de hoogleraar.

Bomen in tropische regenwouden absorberen het meeste methaan, waarschijnlijk omdat microben goed gedijen in een vochtig en warm klimaat. Als het gaat om alle bomen, dan zijn ze dankzij hun schors met microben gemiddeld 10 procent meer gunstig voor het klimaat dan eerder gedacht.

Gauci wijst erop dat er veel meer hooglandbossen zijn dan moerasbossen, zoals die in de uiterwaarden van de Amazone.

Om een goede inschatting te maken van het klimaatvoordeel dat bomen bieden, heeft zijn team berekend hoeveel oppervlakte aan boomschors de wereld heeft - dat gebeurde voor het eerst. Hiervoor werden 'terrestrial laser scanners' (TLS) gebruikt die met sensoren 3D-boomstructuren detecteren.

Als we alle boomschors ter wereld plat zouden neerleggen, dan zou het volledige landoppervlak van de aarde ermee bedekt zijn, zo blijkt uit het onderzoek. Al die boomschors bij elkaar zou tussen de 25 miljoen ton en 50 miljoen ton methaan uit de atmosfeer kunnen halen.

Bomen zouden mogelijk zelfs een paar keer meer methaan kunnen absorberen dan wat er vrijkomt bij het smelten van permafrost in het Arctisch gebied, zegt Gauci.

De bevindingen hebben volgens hem geholpen een gat in het wereldwijde 'methaanbudget' te dichten. Satellieten in de ruimte maten een lagere methaanuitstoot dan wetenschappers op aarde, wat impliceerde dat de onderzoekers de uitstoot overschatten of een sink misten. Het nu ontdekte methaanabsorberende effect van boomschors verklaart het verschil in de metingen.

LEES OOK: Wetenschappers willen met proefproject van $60 miljoen aantonen dat je CO2 kunt opslaan op de bodem van de oceaan als gesteente